نظریه های ترجمه در عصر حاضر، ماهیت زبان و ارتباط بین المللی - مجله خبری تیرول

انتشار ویراست تازه و کاملا تتازهنظر شده ای از کتاب نوآورانه نظریه های ترجمه در عصر حاضر، اثر ادوین کنترلر، کاری بهنگام است. پژوهش در حوزه مطالعات ترجمه در حال توسعه است و در نتیجه وجود کتابی که روشن و موجز ما را از رخدادهای این موضوع در شاخه های گوناگون این حوزه آگاه کند بیش از هر زمان ضروری است. گنتزلر در چشم اندازی بلند و در طیفی گسترده تحول مطالعات ترجمه ادبی را از برنامه کارگاه ترجمه آمریکا آغاز می کند و با بررسی نظام چندگانه در دهه های هفتاد و هشتاد و ساخت گشایی به چرخش فرهنگی، نظریه پسا استعماری ترجمه و پس از آن می پردازد.

مهارت گنتزلر در ترجمه محدود به نظریه نیست. این کتاب خود عملا ترجمه است، چون که نویسنده مطالب نظری و پیچیده بسیار زیادی را در آن به زبانی قابل درک بر می گرداند، و خواننده بدون دانش قبلی در این زمینه از آن بهره مند می شود. این موضوع البته تصادفی نیست. افق مطالعات ترجمه دائما در توسعه است و با حوزه های دیگر بده بستان دارد، و همین امر ضرورت مهیا بودن اصطلاحات لازم برای این تبادل را نشان می دهد. گنتزلر در این کتاب خواننده را به عرصه های نظری پیچیده ای می برد، اما اصطلاحات و مفاهیم آنها را قابل فهم شرح می دهد. در بیست و پنج سال گذشته، رشد مطالعات ترجمه بالاتر از انتظار بوده است. کنترلر فرایندهای تغییراتی را ردگیری می کند که ترجمه از آن طریق خواسته است اعتبار دانشگاهی به دست آورد و خود را در قالبی متمایز تثبیت کند.

گنتزلر همچنین به مسیرهایی که مطالعات ترجمه در آینده احتمالا به سوی آنها خواهد رفت نظر دارد و مشتاقانه امیدوار است این حرکت در جهت نزدیک شدن به حوزه های مرتبط همچون مطالعات ادبی، زبان شناسی، تاریخ، قوم نگاری، مردم شناسی و جامعه شناسی باشد. گنتزلر در این کتاب آنچه را که تا کنون به دست آمده هوشمندانه تحلیل می کند و درباره مرحله احتمالی بعد از آن نیز درک درستی دارد.

در دیباچه ویراست اول کتاب آمده است: شکل گیری این برنامه اوایل سال های 1980 در برنامه بین المللی نگارش در دانشگاه ایووا آغاز شد، جایی که من مشغول تحقیق درباره ترجمه شعر و داستان کوتاه بودم و به تشکیل میزگردهای پرسش و پاسخ درباره موقعیت ادبی در کشورهای گوناگون دنیا کمک می کردم. دانشگاه ایووا نه تنها دارای گروه های برجسته زبان انگلیسی و زبان های خارجی است، بلکه گارگاه نویسندگان آن معروف است و به همین سبب اعضای برنامه بین المللی نگارش به ندرت در مضیقه مخاطب بودند. جلسات داستان خوانی و شعرخوانی در کتاب فروشی های محلی و همچنین جلسات پرسش و پاسخ در دانشگاه همواره پرطرفدار بود. با اینکه نویسندگان خلاق، دانشجویان و اعضای دانشکده در جلسات برنامه بین المللی نگارش حاضر می شدند و برای آن احترام قائل بودند، کار نویسندگان بین المللی بیش از آنکه بخشی از فعالیت یکپارچه جامعه ادبی بشود، فعالیتی کنجکاوی برانگیز باقی ماند و دانشجویان و همچنین استادان آن را کاری کم اهمیت یا دست دوم، تک افتاده و بسیار ناهمگون می پنداشتند.

در بخش دیباچه ویراست دوم کتاب نیز می خوانیم: اکنون که این دیباچه را می نویسم، از خودم می پرسم چه کسی در 1993 فکر می کرد که این حوزه به این صورت توسعه یابد؟ در آن زمان کمتر ترجمه پژوهی بود که با رویکردی غیر از رویکرد تقریبا سنتی متن مبدا - متن مقصد به ترجمه بیندیشد. در این فاصله، نظریه های چندی وارد میدان ترجمه شد - نظریه های مطالعات فرهنگی، فمینیستی، زبان شناختی، پسااستعماری و ساخت گشایانه. در واقع تعداد این نظریه ها چندان زیاد شده است که احتمالا کمتر نظریه پردازی می تواند به همه آنها بپردازد یا آنها را در کتابی واحد گرد آورد. انتشارات سنت جروم، به منظور کمک به استادان و دانشجویان، به انتشار مجموعه تازهی پرداخت و نام آن را به درستی شرح نظریه های ترجمه گذاشت. از قضا، هنگامی که کتاب من منتشر شد، اولین انتقادی که به آن شد بیش از میزان بودن تعداد نظریه های طرح شده در آن بود؛ بسکمک از کارشناسان این حوزه گمان می کردند که این موضوعی گذراست. امروز، اتفاقا، کتاب من از لحاظ تعداد رویکردهای طرح شده در آن (پنج رویکرد) چه بسا ضعیف جلوه کند.

کتاب نظریه های ترجمه در عصر حاضر، اثر ادوین کنترلر و ترجمه علی صلح جو از سوی انتشارات هرمس در 380 صفحه با قیمت 90000 تومان منتشر شده است.