ایران به دانش فنی بذرهای هیبرید حاصل از لاین های خالص دست یافت - مجله خبری تیرول

مهران عنایتی شریعت پناهی، رئیس بخش کشت بافت و سلول پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی و مجری طرح در این باره شرح داد.

وی گفت: در حال حاضر بیش از 98 درصد بذور سبزی و صیفی جات مصرفی کشور وارداتی است که طبق آمارهای غیررسمی بالغ بر 200 میلیون دلار صرف واردات آنها می گردد. چالش اساسی در فراوری بذور هیبرید تجاری، دسترسی به فناوری فراوری لاین های اینبرد والدینی است که شرکت های خارجی فراوریکننده بذر حاضر به انتقال این دانش به دیگران نیستند.

وی توضیح داد: طی تحقیقات انجام شده در پژوهشگاه به دانش فراوری لاین های اینبرد والدینی گیاه فلفل دلمه ای رنگی دست پیدا نموده ایم و در قالب قرارداد همکاری با یک شرکت، امیدواریم تا سال 1401 نخستین بذرهای هیبرید تجاری حاصل از فراوری لاین های اینبرد والدینی در کشور را به کشاورزان ایرانی عرضه کنیم.

شریعت پناهی گفت: تحقیقات مشابهی هم در زمینه فراوری لاین های اینبرد والدینی بذور هیبرید خیار در پژوهشگاه در حال اجرا است که امیدواریم با همکاری شرکت های علاقمند، فرایند فراوری تجاری بذرهای هیبرید این گیاه را نیز در کشور شروع کنیم.

وی درباره اهمیت دستیابی به دانش فراوری بذرهای هیبرید و علت فزونی این نوع بذور نسبت به نمونه های غیرهیبرید گفت: فراوری بذور هیبرید F1 به دلیل افزایش قابل توجه عملکرد، قیمت بالا و امکان محافظت طبیعی از حقوق اصلاح گر، کارآمدترین و جذاب ترین تکنولوژی برای موسسات فراوری بذر سبزی و صیفی است. در مورد گیاهانی مانند فلفل و خیار از آنجا که دستیابی به لاین های مناسب به وسیله روش های اصلاح کلاسیک، مشکل و قابلیت تلاقی بین گونه های فلفل، محدود است؛ لذا، فراوریکنندگان بذر تمایلی به فراوری بذر این قبیل محصولات به روش اصلاح کلاسیک ندارند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی با اشاره به قراردادی که شهریورماه سال گذشته برای همکاری در فراوری ارقام هیبرید و آزاد گرده افشان فلفل دلمه ای و ثبت ارقام تجاری آن ها امضا شده است گفت: فاز نخست این قرارداد شامل انجام آزمون های آزمایشگاهی و گلخانه ای به منظور شناسایی لاین های اینبرد دابلد هاپلوئید مناسب (با قدرت ترکیب پذیری عمومی بالا) برای تهیه رقم هیبرید یا آزاد گرده افشان انجام گرفته است. این تحقیقات باید ظرف یک سال به نتیجه می رسید که با توجه به پیشرفت سریع پروژه، مراحل اولیه فاز دوم قرارداد را هم که تلاقی لاین های والدینی منتخب و فراوری بذر هیبرید/آزاد گرده افشان آزمایشی است شروع نموده ایم.

وی گفت: فاز اول قرارداد که انتخاب لاین های برتر خالص ژنتیکی (لاین های دابلد هاپلوئید) برای فراوری بذور هیبرید فلفل دلمه ای است از پروژه های جریان ساز است که به فراوری و ارزیابی هیبریدهای تاپ کراس حاصل از تلاقی لاین های دابلد هاپلوئید مادری با لاین آزاد گرده افشان تستر و شناسایی 6 لاین برتر دابلد هاپلوئید با ترکیب پذیری عمومی بالا منجر شد. مرحله بعد ارزیابی قدرت ترکیب پذیری خصوصی انواع تلاقی های دوتایی ممکن بر روی لاین های منتخب است که در این راستا، کشت بذور هیبریدهای دوگانه از هفته جاری در گلخانه های پژوهشگاه و شرکت کشت و صنعت جوین شروع شده و امیدواریم در ماه های آینده لاین های دارای ترکیب پذیری خصوصی بالا به عنوان مواد والدینی برای فراوری هیبریدهای F1 و بذور سنتتیک شناسایی شوند.

شریعت پناهی توضیح داد: امیدواریم تا خاتمه سال، کشت و مقایسه ارقام هیبرید یا آزاد گرده افشان به دست آمده با بهترین ارقام هیبرید وارداتی را انجام داده و در سال آینده نسبت به معرفی و ثبت ارقام برتر هیبرید یا آزاد گرده افشان فلفل دلمه ای با همکاری موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال اقدام کنیم. امید است در سال بعد نخستین بذرهای هیبرید فراوری داخل که تمام زنجیره فراوری آن در داخل کشور طی شده با مشارکت شرکت کشت و صنعت جوین به بازار عرضه گردد.

رئیس بخش کشت بافت و سلول پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی در پاسخ به این سوال که آیا علاوه بر فلفل دلمه ای و خیار در زمینه فراوری بذر هیبرید صیفی جات دیگر مانند گوجه فرنگی هم در پژوهشگاه اقدامی انجام شده یا نه گفت: در مورد گیاه گوجه فرنگی، سیستم های درون شیشه ای در ایران و خارج چندان پیروز نبوده و تحقیقات آزمایشگاه ما هم که از مراکز پیشرو در این حوزه در سطح بین المللی است روی روش مولکولی و غیرفعال سازی ژن های موثر در اتصال سانترومر کروموزوم ها به رشته های دوک و اختلال در جدا شدن کروموزوم ها برای ایجاد لاین القاگر و در نهایت رسیدن به گیاه هاپلوئید متمرکز شده است. امیدواریم تحقیقات ما در این زمینه که جزء پروژه های در مرزهای دانش روز جهان است تا سال آینده به نتایج خوبی برسد.

به گفته وی، در مورد خیار نیز دانش فنی کامل شده و در ماههای آینده لاینهای دابلد هاپلویید خیار فراوری و آماده همکاری با بخش خصوصی برای ارزیابی و معرفی هیبرید (مشابه آنچه برای فلفل انجام دادیم) هستیم. در زمینه فراوری بذور هیبرید سایر گونه های سبزی و صیفی جات هم آمادگی داریم در صورت اعلام احتیاج و سفارش بخش خصوصی تحقیقات مشابهی را شروع کنیم.