چالش های دانشگاه های ایرانی برای همکاری های بین المللی - مجله خبری تیرول

به گزارش خبرنگاران، در سال های اخیر بسیاری از کشورهای توسعه یافته، سیاست های ملی خاصی را در زمینه ارتقای فعالیت های علمی بین المللی در دانشگاه های خود، در پیش گرفته اند. بررسی ها نشان می دهد که آموزش عالی در جهان، بنا به دلایل مالی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی به سمت بین المللی شدن می رود و دانشگاه ها در تلاش اند تا همکاری های علمی و بین المللی خود را گسترش دهند.

همکاری های علمی بین المللی، شامل طیف وسیعی از فعالیت های دانشگاهی مانند کنفرانس های مشترک، تبادل استاد و دانشجو، برگزاری دوره های آموزشی مشترک، طرح های پژوهشی مشترک و ... هستند.

بررسی اسناد بالادستی مثل قانون برنامه ششم توسعه، سند تحول و نوآوری علوم پزشکی و نقشه جامه علمی کشور، نشان می دهد که بُعد بین المللی فعالیت ها و خدمات آموزشی، پژوهشی دانشگاه، در این اسناد مورد تاکید قرار گرفته است. اما به دلایل مختلف این موضوع در کشور، با چالش هایی روبرو است.

با توجه به اهمیت این موضوع؛ پژوهشگران مدیریت و برنامه ریزی آموزشی دانشگاه علامه طباطبائی، در مطالعه ای با استفاده از نظرات مدیران بخش بین المللی دانشگاه های دولتی ایران، به بررسی چالش ها و عوامل بازدارنده همکاری های علمی بین المللی در دانشگاه های دولتی کشور پرداختند.

برای انجام این مطالعه؛ شهرام مهرآور کیگلو و علی خورسندی طاسکوه و دیگر همکارانشان در دانشگاه علامه طباطبائی مشارکت داشتند.

محققان در این پژوهش، از طریق مصاحبه نظرات 10 نفر از مدیران بخش بین المللی دانشگاه های دولتی بزرگ و سطح یک کشور و چهار عضور هیات علمی با سابقه پژوهشی مرتبط با موضوع تحقیق را مورد بررسی قرار دادند.

پژوهشگران با بررسی مصاحبه های انجام شده، موارد مطرح شده را دسته بندی و کدگذاری کردند. از نظر این متخصصین موانعی که بر سر راه فعالیت های علمی بین المللی دانشگاه ها قرار دارند، شامل موانع ساختاری، فرهنگی، زبانی، سیاسی و موانع مالی، تجهیزات و زیرساخت های فیزیکی هستند.

بر اساس نظر این متخصصان؛ تعدد نهادهای سیاست گذار و تصمیم ساز در آموزش عالی کشور، تعدد اسناد بالادستی و ساختار نامناسب در برنامه ریزی و سیاست گذاری، بروکراسی های پیچیده برای همکاری های بین المللی در سطح ملی از مهم ترین موانع همکاری های علمی بین المللی در دانشگاه های دولتی کشور هستند. قدیمی بودن قوانین و آیین نامه های وزارت علوم، عدم اعطای استقلال و اختیار به دانشگاه ها، نظام آموزش عالی متمرکز و تسهیل کننده نبودن قوانین و مقررات ملی شفاف در این زمینه نیز از دیگر موانع ساختاری دخیل در این موضوع هستند.

یافته های این پژوهش نشان می دهد که شرایط خاص فرهنگی جامعه و دانشگاه های کشور نیز از مهم ترین عوامل بازدارنده همکاری های علمی بین المللی هستند. ارتباط میان فرهنگی ضعیف، عدم تحمل فرهنگ های دیگر در جامعه، باز نبودن فرهنگ جامعه به پذیرش محققان بین المللی،عدم پذیرش فرهنگ های خارجی، مسائل ناشی از ارزش های مذهبی جامعه، عدم فرهنگ همکاری بین اعضای هیات علمی از مواردی بودند که شرکت کنندگان در این پژوهش به آن ها اشاره کردند.

به باور متخصصین شرکت کننده در مطالعه؛ یکی از معیارهای اصلی برای تعامل و همکاری های بین المللی داشتن محیط سیاسی منعطف و پویا و همسو با سیاست های جهانی است. همه افراد متخصص شرکت کننده در مطالعه معتقد بوددند که فضای سیاسی موجود در محیط داخلی و فشارها و تحریم های یک جانبه جامعه جهانی علیه کشور، موانعی را در زمینه همکاری های علمی بین المللی دانشگاه های دولتی کشور به همراه آورده است. مواردی همچون؛ داشتن نگاه امنیتی به همکاری های بین المللی، هراس از به خطر افتادن امنیت ملی با این همکاری ها، مسائل مربوط به اخذ ویزا و حضور محققان بین المللی در کشور، اخذ ویزا برای محققان ایرانی برای حضور در خارج از کشور، تحریم های گسترده علیه ایران، ایران هراسی و تصویر منفی نسبت به ایران به دلیل تبلیغات منفی خارج از کشور علیه ایران، نمونه هایی از این موانع سیاسی برای همکاری های بین المللی هستند.

بر اساس نتایج این مطالعه؛ موانع زبانی نیز از مهم ترین موانع همکاری های علمی بین المللی هستند. عدم تسلط دانشجویان و اساتید به زبان های بین المللی، عدم آموزش درست زبان های بین المللی در دانشگاه ها، ضرورت تدریس به زبان فارسی در دانشگاه ها، طرد بسیاری از دانشجویان علاقه مند بین المللی احتمالی تحصیل در ایران به دلیل آموزش رسمی زبان فارسی در دانشگاه ها، ضعف صحبت کردن به زبان بین المللی در جامعه، ضعف دانشجویان و اساتید در نگارش پژوهش به زبان انگلیسی، از جمله موانع زبانی بر سر راه همکاری های علمی بین المللی هستند.

به اعتقاد متخصصان شرکت کننده در مصاحبه ها؛ مواردی مثل عدم تخصیص بودجه کافی به بخش بین الملل در دانشگاه ها، بودجه های بسیار اندک دانشگاه های کشور در مقیاس بین المللی، عدم توانایی دانشگاه ها در تامین هزینه های تبادل استاد و دانشجو، نوسانات ارز در کشور و عدم وجود زیرساخت های فیزیکی در حد استانداردهای بین المللی در دانشگاه، دیگر عواملی هستند که مانع از شکل گیری همکاری های علمی بین المللی می شود.

پژوهشگران این مطالعه معتقدند که با انجام اقداماتی در جهت رفع این موانع می توان فعالیت های علمی بین المللی را گسترش داد. اقداماتی همچون تدوین برنامه واحد مدون و جامع برای این همکاری ها و بین المللی سازی آموزش کشور با متولی گری و مسئولیت یک نهاد مسقل، برگزاری نمایشگاه هایی برای معرفی فرهنگ ها، آداب و رسوم همه اقوام کشور و سایر کشورها که دانشجویان آن ها در کشور در حال تحصیل هستند، برگزاری بعضی از دروس دوره تحصیلات تکمیلی به زبان انگلیسی، تقویت دیپلماسی علمی وزارت خارجه در راستای مذاکره با دیکر کشورها، ایجاد قوانین سهل گیرانه برای ورود و خروج پژوهشگران بین المللی، تخصیص بودجه های جداگانه به دانشگاه ها در راستای تقویت همکاری های علمی بین المللی و بین المللی سازی دانشگاه ها و ... نمونه هایی از راه چارههای تقویت همکاری های علمی بین المللی در دانشگاه های هستند.

نتایج این مطالعه پاییز سال جاری به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان شناسایی عوامل بازدارنده همکاری های علمی بین المللی در نظام آموزش عالی کشور و ارائه راه چاره: مطالعه ای کیفی در فصل نامه پژوهش در آموزش علوم پزشکی زیر نظر مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی گیلان، منتشر شده است.