کاروانسراهای شیراز ، یادگارانی از گذر تاریخ - مجله خبری تیرول

اما شیراز دیدنی های دیگری هم دارد که کمتر شناخته­ شده­ اند اما بسیار با ارزش و مهم هستند. از جمله این دیدنی ­های نسبتاً گمنام کاروانسراها هستند که این روزها کم ­کم دارند از سایه بیرون می ­آیند و گردشگران را به سوی خود دعوت می ­کنند. این­بار در مجله خبرنگاران می ­خواهیم از کاروانسراهای شیراز برا ی تان بگوییم. جاذبه­ هایی که به تاریخ قدمت و اهمیت ارزش دارند یک روز از زمان سفرتان را به بازدید از آن ها اختصاص دهید. مطمئن باشید لذت خواهید برد و به دیگران هم توصیه خواهید کرد.

کاروانسراهای ایران ، سرای امن مسافران

کاروانسراهای بسیار زیبـا وجالب تـوجهی در سراسر ایـران، از کرانه های رود ارس تـا سـواحل خلیج فارس، بـه یـادگـار مـانـده است که نشان از ذوق و مـهارت مـعـمـاران، بنـاها و استادکارانی دارد که در ادوار مختـلف در راستا تحول، زیبـائی و توسعه کاروانسراها کوشیدند. کاروانسراها در تاریخ اجتماعی ایران هم اهمیت زیادی دارند. در روزگاری که سفر به آسانی امروز نبود، کاروانسراها پناهگاه مسافران در طول سفرهای دور و درازی بود که گاه ماه ­ها و حتی سال­ ها طول می­ کشید.

کلمه کاروانسرا ترکیبی است از دو کلمه از کاروان به معنای مسافرانی که به صورت گروهی سفر می ­کنند و سرا به معنای خانه. به عبارت دیگر، کاروانسرا بنایی است که کاروان را در خود جای می ­دهد. پلان کاروانسرا معمولا به شکل مستطیل یا مربع است و ورودی بسیار بزرگی دارد. اتاق های مسافران دورتادور حیاط ساخته می­شد و پشت اتاق­ ها اصطبل قرار داشت. دو طرف دروازه ورودی کاروانسرا هم اتاق هایی برای نگهبان­ ها و کاروانسرادارها ساخته می­ شد.

کاروانسراهای شیراز ، دیدنی­ های ناشناخته شهر نارنج­ ها

همان­طور که کمی قبل گفتیم کاروانسراهای شیراز که از جاذبه ­های خاص این شهر زیبا هستند در میان گردشگران چندان شناخته شده نیستند. برخی از کاروانسراها خارج از شهر هستند اما ارزش دارد که برای دیدن­شان سفر کوتاهی به خارج شهر داشته باشید. در ادامه چهار کاروانسرا از معروف­ ترین کاروانسراهای این شهر را معرفی می­ کنیم.

کاروانسرای بید زرد ، یادگار عصر قجر

در دوره قاجاریه کاروانسرا سازی رونق داشت و آثار زیادی از این دوره در جای­ جای ایران به جا مانده است. کاروانسرای بیدزرد شیراز هم متعلق به همین دوره است که در 25 کیلومتری غرب شیراز و در راستا فیروزآباد، روستای بیدزرد سفلی از توابع دهستانی به همین نام، قرار گرفته است.

این کاروانسرا از سنگ و گچ ساخته شده است و در نمای ورودی سنگ ­های تراش­خورده ­ای وجود دارند که بخشی از تزئینات بیرونی این کاروانسرا هستند. ساختمان کاروانسرای بیدزرد مربع است و دو طبقه دارد. در سمت چپ ورودی پله­ هایی وجود دارد که مسافران به طبقه بالا راهنمایی می­ نموده است. به جز چندین اتاق که محل اسکان مسافران بوده است، سه حجره هم در داخل کاروانسرا قرار گرفته است که کالاهای تاجران در آنها نگهداری می ­شده. ورودی این کاروانسرا در ندارد و درطرفین آن دو قاب وجود دارد که در گذشته کتیبه­ های بنا در این قاب­ ها جای داشتند و امروز اثری از آن ها باقی نمانده است.

کاروانسرای باجگاه ، در راستا نصف دنیا

یکی دیگر از کاروانسراهای شیراز که در دوره قاجار ساخته شده، کاروانسرای باجگاه است. این کاروانسرا در 18 کیلومتری شهر شیراز و در راستا جاده شیراز به اصفهان قرار گرفته است. ورودی و هشتی این کاروانسرا از بین رفته و بخش­ هایی از بنای اصلی شامل اتاق ­ها، درهای ورودی، ایوان مرکزی که سقف به شکل گنبد دارد، طاقچه ­های آجری، ستون­ ها و حجره­ ها به جا مانده ­اند.

کاروانسرای خان زنیان ، بزرگ­ترین کاروانسرای تاریخی شیراز

در 40 کیلومتری شیراز و در روستایی به خان زنیان، بزرگترین کاروانسرای تاریخی این شهر قرار گرفته است که در دوره قاجار ساخته شده است. کاروانسرای خان زنیان بسیار وسیع است و نشان از این دارد که در روزگار شکوفایی کاروانسرا آبادی ­های اطراف رونق زیادی داشته ­اند و سفر برای تجارت کاملا مرسوم بوده است و قاعدتا کاروا ن ­های زیادی در این راستا رفت و آمد می­کردند که لازم بوده کاروانسرایی بزرگ برای اسکان آن ها در وجود داشته باشد.

این کاروانسرا در چوبی بزرگی دارد که به حیاطی وسیع باز می ­شود. دورتادور حیاط هم اتاق ­ها و حجره­ های کاروانسرا قرار دارند که به فاصله چند پله بالاتر از سطح زمین هستند. اتاق ­ها ایوان دارند و روی ایوان­ ها پله­ هایی وجود دارد که به پشت­بام راه دارند و که نشان می ­دهد پشت­بام هم برای استراحت مسافران استفاده می­ شده است.

کاروانسرای دیودان ، استراحت زیر سقف گنبدی

کاروانسرای دیودان از دیگر کاروانسراهای شیراز است که به علت شکل گنبدی سقف های به لحاظ معماری اهمیت دارد. این کاروانسرا در 100 کیلومتری جنوب شرقی شهر شیراز و در راستا شیراز به کرمان واقع شده است. بنای کاروانسرا از سنگ و گچ ساخته شده و به شکل مربع است. در گذشته این کاروانسرا دو طبقه بوده که یک طبقه آن از بین رفته است. اگر به این نوع بناها علاقه دارید بازدید از کاروانسرای دیودان را از قلم نیاندازید. این بنا جزئیات معمارانه بسیار جذابی دارد.

کاروانسرای آبگرم کوار ، یادگار عصر صفویان

در دوره صفویان هم مانند دوره قاجاریه کاروانسرا سازی بسیار مرسوم بوده و به علت رونق تجارت در این دوره کاروانسراها اهمیت زیادی داشتند. شاه عباس صفوی که قصد احیای جاده ابریشم را داشت یکی از الزامات این کار را توسعه کاروانسراها می ­دانست. کاروانسرای آبگرم کوار در روستایی به همین نام در حاشیه بافت شهری شیراز و در دامنه کوه کوار قرار گرفته است. از یکی از کاروانسراهای شیراز که اهمیت تاریخی دارد و زمانی پذیرای تاجران و مسافرانی بوده که به این شهر سفر می­ کردند، تنها دو اتاق به جای مانده است و 7 اتاق دیگر تقریبا از بین رفته­ اند. نقشه این کاروانسرا هم به شکل مربع بوده و اتاق ­ها به هم راه داشتند. از در ورودی هم اثری به جا نمانده است.

منبع:سـفـرزون